TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ’NİN DAĞILMA DÖNEMİ

I.Alaeddin Keykubad’ın zehirlenerek öldürülmesi üzerine 16 yaşındaki oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev tahta geçti. Ancak babası gibi başarılı olamadı. Zamanının çoğunu sarayda geçiren II. Gıyaseddin Keyhüsrev, devlet işlerini veziri Saadettin Köpek’e devretti. Özellikle onun döneminde ortaya çıkan iki önemli olay Anadolu Selçuklu Devleti’ni dağılma ve parçalanma sürecine soktu. Bu olaylar 1240’daki Baba İshak Ayaklanması ve 1243’deki Kösedağ Savaşı’dır.

Baba İshak İsyanı (1240): Sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev devrinde uygulanan başarısız politikalar halkın devlete güvenini sarsmıştır.Bu esnada peygamberlik iddiasında bulunan Baba İshak adlı kişi çevresinde topladığı gurup ile Adıyaman ve civarında isyan etmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti bu isyanı bastırmakta oldukça zorlanmıştır. Baba İshak’ın öldürülmesiyle bu isyan sonlandırılmıştır.

     Anadolu Selçuklu Devleti isyanı güçlükle bastırabilmiş ancak Anadolu’nun uzun süre karışıklık içinde kalmasını önleyememiştir. Anadolu Selçuklularının zayıflığını gören Moğollar bu durumu fırsat bilerek Anado­lu’ya yönelmiştir.

Kösedağ Savaşı (1243): Anadolu Selçuklularının Baba İshak isyanını güçlükle bastırabilmesi, devletin zayıf durumunu ortaya çıkarmıştır. Bu durumdan yararlanmak isteyen Moğol (İlhanlı) ordusu Anadolu’ya girmiştir. Sivas yakınla­rında Kösedağ mevkiinde yapılan savaşı Selçuklular kay­betmiştir. Bu savaş sonucunda;

• Anadolu Selçuklu Devleti Moğollara bağlı bir devlet haline geldi.
• Anadolu Türk birliği bozuldu. Türk beyleri, Türkiye Selçuklularından ayrılarak bağımsız devletler kurdular.
• Moğolların Anadolu’yu tahrip etmeleri ve ağır vergiler nedeniyle ticaret geriledi.
• Birçok Türk şehrindeki bilim ve kültür faaliyetleri durdu.
• Doğu Anadolu Moğol egemenliği altına girdi. Moğollar yarım asır boyunca Anadolu’yu sömürdüler.

Uyarı: Moğol İstilasının olumlu yanı Batı Anadolu’nun Türkleşmesidir.

TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ’NİN YIKILIŞ DÖNEMİ

II. Gıyaseddin’in ölümünden sonra oğullan arasında taht kavgaları başladı. Bu karışıklıklar sırasında Moğollar Türkiye Selçuklularının içişlerine karışarak ülkeyi kardeşler arasına paylaştırdı.

III. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde vezir Muineddin Pervane Memluk Sultanı Baybars’tan yardım istedi. 1277 yılında Anadolu’ya gelen Baybars, Moğolları Elbistan Ovası’nda mağlubiyete uğratarak Kayseri’ye kadar geldi. Ancak Muineddin Pervane’nin yardıma gelmemesi ve kışın yaklaşması üzerine geri döndü.

1281’de Moğollar Türkiye Selçuklu Devleti topraklarını III. Gıyaseddln Keyhüsrev ve II. Mesut arasında paylaştırdılar. Önce III. Gıyaseddln Keyhüsrev’in ölümü, ardından bir çok karışıklık sonrasında II. Mesut’un 1308’de ölümü üzerine Türkiye Selçuklu Devleti yıkıldı.