SALT 1 ve SALT 2

Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri (The Strategic Arms Limitation Talks)

SALT-I

1969 Kasım’ında, Sovyet Rusya ile ABD arasında başlayan Stratejik Silahların Sınırlandırılması (SALT) görüşmeleri iki buçuk yıl sürdü. SALT-I Antlaşması, 26 Mayıs 1972’de Amerika Başkanı Richard Nixon (Riçırd Niksın) ile Sovyetler Birliği Komünist Parti Genel Sekreteri Leonid Brejnev (Liynıt Brecnef) arasında Moskova’da imzalandı.

SALT-I Antlaşması, Amerika ile Sovyet Rusya arasındaki ilişkilerde bir dönüm noktası oldu. Bu antlaşmadan üç gün sonra ABD ile SSCB arasındaki münasebetlerin temel ilkeleri belirlendi. ABD ve SSCB, SALT-I Antlaşması’yla nükleer silahsızlanma konusunda önemli bir adım attı.

Amerika ve Sovyet Rusya, SALT-I Antlaşmasını ile iki ülke arasındaki temel ilkeleri tespit ve ilan etmişlerdir. Buna göre, her iki taraf, nükleer çağda barış içinde bir arada yaşamadan başka alternatif olmadığını kabul ederek, aralarındaki ilişkilerin tehlikeli boyutlara varmasını önlemeye; birbirleri aleyhine avantaj sağlamamaya; karşılıklı çıkarları konusunda birbirleriyle devamlı temas halinde olmaya; stratejik silahlar da dahil olmak üzere tam ve genel bir silahsızlanma için caba harcamaya; aralarında ticari ve ekonomik, teknik ve teknolojik işbirliğini arttırmaya; kültürel münasebetlerini geliştirmeye; dünya meselelerinde birbirinden daha ustun bir durum elde etmemeye ve bütün devletlerin egemen eşitliğine saygı göstermeye çalışacaklardı.

SALT II

Stratejik Silahların Sınırlandırılması Antlaşmaları (SALT-II) SALT-I’in oluşturduğu olumlu hava içinde Amerika ve Sovyet Rusya, saldırgan stratejik silahların sınırlandırılması için görüşmelere başladı. SALT-II Antlaşması, 18 Haziran 1979’da Jimmy Carter (Cimi Kartır) ile Leonid Brejnev (Lionid Bırijniv) arasında Viyana’da imzalandı. Bu antlaşmaların esas önemi stratejik ve uzun menzilli nükleer silahların sınırlandırılmasıydı.

SALT-II Amerikan kamu oyunda ağır tenkitlere uğradı. Bu tenkitler gerek Kongre’den ve gerekse uzman çevrelerden gelmekteydi. Bu tenkit ve gelişmeler sonunda, Amerika, stratejik üstünlüğü Sovyetlere kaptırdı. Gelişmeler öyle bir duruma geldi ki, Kongre’nin SALT-II’yi tasdik etmesi şüpheli bir görünüm kazandı. Bu sırada Aralık 1979 yılında Sovyetlerin Afganistan’ı işgali hem SALT-II Antlaşmasının Amerika tarafından tasdikini engellemiş hem de Sovyet Rusya’yı Yumuşama (detant) ve silahsızlanma konusunda samimi olmadığını ortaya koymuştur.

SALT II neden yürürlüğe girmedi?

Sovyet Rusya’nın 1979 yılının sonunda Afganistan’ı işgali, SALT-II’nin hayata geçmesine engel oldu.