Orhun Abideleri
TÜRK TARİHİNİN YAZILI TANIKLARI: ORHUN ABİDELERİ
- Türk tarihinin ilk yazılı belgeleridir.
- Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan adına dikilen Orhun Kitabeleri Danimarkalı bilgin Wilhelm Thomsen tarafından okunmuştur.
- Yazıtlarda bu abidelerin sonsuzluğa kadar kalması temennisi ile “Bengü Taşlar” denmiştir.
- Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarını Yolluğ Tigin yazmıştır. Yolluğ Tigin aynı zamanda Bilge Kağan’ın yeğenidir.
- Orhun Kitabelerinde Kağan millete hesap verir ve Çin’e karşı verilen bağımsızlık mücadelesi anlatılır. Devletin ve halkın karşılıklı görevlerini anlatılır.
Kitabelerde yer alan bazı ifadeler şunlardır:
İfade: “Tanrı buyurduğu için devletim kısmetim var olduğu için kağanlık tahtına oturdum.”
Yorum: Türklerin tek Tanrı inancına sahip olduklarını ve hükümdarların tanrı tarafından görevlendirildiklerine inandıklarını gösterir.
İfade: “Ölecek milleti diriltip besledim çıplak milleti elbiseli kıldım fakir milleti zengin kıldım az
milleti çok kıldım.”
Yorum: Türk devletlerinde sosyal devlet anlayışının görüldüğünü gösterir.
İfade: “Ondan sonra oğulları kağan olmuş.”
Yorum: Hükümdarlığın babadan oğla geçtiğini gösterir.
Yazıtlarda her türlü imkânsızlık içerisinde dahi bağımsızlığı elde etme ve koruma konusunda öğütler verilmiştir. Bu durum Türklerin “bağımsız” yaşamaya önem verdiklerini göstermektedir.
Bu kitabelerin bağımsızlık mücadelelerini anlatması, Göktürklerin kendilerine ait bir alfabe olması ve adlarında Türk kelimesinin geçmesi sebebiyle Göktürklerin milli bir devlet niteliği taşıdığını söyleyebiliriz.
Özet veya maddeler halinde arıyorsanız aşağıda verilmiştir.
Orhun Abideleri:
- 8. yy yazılmıştır.
- Bugün Moğolistan’da bulunur.
- Türk tarihi ve edebiyatının ilk yazılı örneğidir.
- Thomsen tarafından okunmuştur.
- Vezir Tonyukuk (725) Bilge Kağan (732) ve Kültigin (735) adına Yollug Tigin tarafından dikilmiştir.
- Kutluklar zamanında dikilmiştir.
- Hükümdarlara ve halka öğütler içeren bir siyasetname özelliğindedirler.
- Bir tarafı Türkçe bir tarafı Çince’dir.
- Yollug Tigin tarafından kaleme alınmıştır.
Uyarı: Yollug Tigin Türklerin ilk yazarı ve tarihçisidir.
Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.
