Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)
İmzalanma Nedenleri ( Osmanlı Devletini Mondros Ateşkesini İmzalamaya İten Nedenler)
- Osmanlı Devleti ile Almanya arasındaki bağlantının kesilmesi. [1918 yılı sonlarına doğru Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi, Osmanlı Devleti ile Almanya arasındaki bağlantıyı kesmişti. Bu durumun sonucunda Almanya’dan gerekli yardımlar alınamayacaktı.]
- Trakya ve İstanbul, olası bir Yunan saldırısına karşı açık hâle gelmişti.
- İngilizlerin Suriye ve Filistin üzerinden ilerlemesi Osmanlı Devleti’ni zor durumda bırakmıştı.
- ABD’nin yayımlamış olduğu Wilson İlkeleri, Osmanlıyı ümitlendirmişti. [Wilson ilkelerinin Yenen devletler yenilenlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak, halklar kendi geleceklerine kendileri karar verecek maddeleri, Osmanlı açısından kabul edilebilir nitelikteydi.]
Mondros Ateşkesinin İmzalanması
Bu yaşanan gelişmeler neticesinde İttihat ve Terakki üyeleri hükûmetten çekildi. Sadrazamlığa getirilen Ahmet İzzet Paşa, devletin içinde bulunduğu şartları değerlendirerek İtilaf Devletlerine ateşkes teklifinde bulundu. İki taraf arasındaki görüşmeler Limni Adası’nın Mondros Limanı’nda İngilizlere ait olan Agamemnon Zırhlısı’nda 27 Ekim 1918’de başladı. İtilaf Devletlerini İngiliz Amiral Calthorpe (Kalthorp), Osmanlı Devleti’ni ise Bahriye Nazırı Rauf Bey (Orbay) başkanlığında bir heyet temsil ediyordu.
Yapılan görüşmeler sonucunda anlaşma 30 Ekim 1918’de imzalandı.
Mondros Ateşkes Antlaşmasının Maddeleri
- Boğazlar İtilaf Devletlerine açılacak, Karadeniz’e geçiş serbest olacak, istihkâmlar İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecektir.
- Osmanlı orduları terhis edilecek (sınırın korunması ve iç güvenlik hariç) orduya ait silah, cephane ve askerî taşıtlar İtilaf Devletlerine bırakılacaktır.
- Güvenliği sağlamak amacıyla Osmanlı savaş gemileri dışındaki gemiler İtilaf Devletlerine teslim olacak ve İtilaf Devletlerinin gösterdikleri limanlarda gözaltında tutulacaktır.
- Toros tünelleri, deniz işletmeleri ve demir yolları İtilaf Devletleri kontrolüne bırakılacaktır.
- Hükûmet haberleşmesi dışındaki telsiz, telefon, telgraf ve kabloları İtilaf Devletleri kontrol edecektir.
- İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehlikede gördükleri herhangi bir stratejik bölgeyi işgal edebileceklerdir (7. madde).
- Vilayetisitte’de (Altı Doğu Anadolu ili: Sivas, Erzurum, Bitlis, Van, Diyarbakır, Elazığ) herhangi bir karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri bu bölgeleri işgal edebilecektir (24. madde).
- Kafkasya ve İran içlerindeki Türk kuvvetleri I. Dünya Savaşı öncesi sınırlara dönecektir.
Mondros Ateşkes Antlaşmasındaki Maddelerin Değerlendirilmesi
- İtilaf Devletleri bu antlaşma ile Osmanlı Devleti’ni güçsüz bırakmayı ve işgaller karşısında olası bir direnişe engel olmayı amaçlamışlardır.
- Ateşkesin 7. Maddesi ile işgallere hukuki zemin hazırlamayı, 24. Madde ile Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmayı amaçlamışlardır.
- Yapacakları işgali geniş tutabilmek için sınırları tam belli olmayan Kilikya, Mezopotamya gibi ifadeler kullanmışlardır.
Mondros Ateşkes Antlaşması Sonucunda Yaşanan Gelişmeler
- Türk vatanı işgal edilmiş, Türk milletinin can, mal ve namus güvenliği kalmamıştır.
- Türk milletinin hayat ve hakimiyet hakları yok sayılmıştır.
- Padişah ve hükümet işgaller karşısında sessiz ve çaresiz kalmış, halka da direnmemesi için talimatlar vermiştir.
- Osmanlı Devleti bu antlaşma ile fiilen sona ermiştir.
- Türkler bulundukları yerleri savunmak ve buraların Türk yurdu olduğunu kanıtlamak amacıyla Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri ve Kuvayı Milliyeyi oluşturmuşlardır.
Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.
