Milliyetçilik Hareketleri ve İsyanlar

XIX. yüzyılda Osmanlı egemenliğinde yaşayan Balkan ulusları bağımsız devletler kurmak için çeşitli isyanlar çıkarmışlardır. Bu isyanların çıkmasında;

• Fransız İhtilali sonucu ortaya çıkan milliyetçilik akımı sonucu azınlıkların bağımsızlığı düşünmesi
• Avrupa Devletlerinin azınlıkları kışkırtması
• Merkezi otoritenin sarsılması
• Yöneticilerin halka kötü davranması
• Ahalinin arazisinin savaş alanına dönüşmesi ve sürekli yer değiştirmesi etkili olmuştur.

 Sırp İsyanı

1804 yılında Kara Yorgi önderliğinde ilk kez isyan etmişlerdir. Sırp isyanının çıkmasında; Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik fikirleri, Avusturya, Fransa ve bilhassa Rusya’nın kışkırtmaları ve Yeniçerilerin sorumsuzca davranışları etkili olmuştur.

O sırada Osmanlı-Rus Savaşı devam ettiği için, Sırp isyanının bastırılması gecikmiştir. 1812 yılında yapılan Bükreş Antlaşması ile Sırbistan’a bazı haklar tanındı. 1829 Edirne Antlaşması ile özerk olan Sırbistan, 1878 Berlin Antlaşması ile bağımsız olmuştur.

Uyarı: İsyan eden ilk azınlık Sırplardır.

Yunan İsyanı ve 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı

Yunan isyanının çıkmasında;

• Milliyetçilik fikirleri,
• Rusya olmak üzere Avrupa devletlerinin Yunanlıları desteklemesi,
• Rönesans’ın oluşmasında Yunanlıların etkisi olduğu için Avrupalıların sempatisi,
• Yunanlı iş adamlarının desteği ve Etnik-i Eterya cemiyetinin çalışmaları etkili olmuştur.

Rumlar önce 1820’de Eflak’ta ayaklandılar. Ama Rum voyvodalarından memnun olmayan halk bu isyanı desteklememiştir.

1821’de Mora’da başlayan isyanı Osmanlı Devleti bastıramayınca, Mora valiliğini vermek şartıyla Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istemiştir. Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa Mora isyanını kısa sürede bastırdı. Fakat bu durumdan Avrupa devletleri rahatsız oldular. İngiltere ve Rusya aralarında bir protokol imzaladılar. Buna göre; Yunanistan özerk bir prenslik olacak, bütün Türkler Yunanistan’dan çıkarılacaktı. Bu durumu Avusturya ve Prusya kabul etmedi. İngiltere, Rusya ve Fransa arasında bir antlaşma yapıldı. ( 1827 ) Osmanlı Devleti bunu kabul etmedi. Bunun üzerine İngiliz, Fransız, Rus ortak donanması Osmanlı donanmasına saldırarak 1827’de Navarin’ de yakmışlardır. Osmanlı Devleti savaş tazminatı istedi. Suçun Osmanlı Devleti’ne ait olduğunu ileri sürdüler. Rusya daha da ileri giderek Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti (1828 ) Osmanlı Devleti savaşacak durumda değildi. Yeniçeri Ocağı yeni kaldırılmış, donanma Navarin’de yakılmıştır.

Ruslar hızlı bir şekilde Balkanlardan ve Kafkasya’dan ilerlemeye başladı. Edirne önlerine kadar geldiler. Bunun üzerine Osmanlı Devleti barış istedi.

Yapılan 1829 Edirne Antlaşmasına göre;

• Prut nehri iki ülke arasında sınır kabul edildi.
• Rus ticaret gemilerine Boğazlardan geçiş hakkı verilmiştir.
• Sırbistan özerk hale geldi.
• Eflak ve Boğdan’a imtiyazlar verildi.
• Yunanistan’ın bağımsızlığı kabul edildi.
• Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı ödemeyi kabul etti.

Özet Bilgiler

• İsyan eden ilk azınlık Sırplardır.
• Bağımsız olan ilk azınlık Rumlardır.
• Yunan İsyanı Mehmet Ali Paşa İsyanının çıkmasında etkili olmuştur.
• Osmanlı Donanması tarihte dört kez yakılmıştır.

1. 1571 İnebahtı(Haçlılar),
2. 1770 Çeşme(Ruslar),
3. 1827 Navarin(İng,Rus,Fra),
4. 1853 Sinop(Ruslar)

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.