İstanbul’un Fethi (29 Mayıs 1453)

Roma İmparatorluğu’nun doğu ve batı olarak ikiye ayrılmasından sonra İstanbul, Ortodoks Hıristiyan dünyasının merkezi olmuştur.

İstanbul halkının çoğunluğunu Ortodoks Rumlar oluşturmuş olmakla birlikte şehirde Yahudiler, Türkler, Araplar, Venedik ve Cenevizliler de yaşıyordu.

Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan İstanbul, deniz ticaretinde de önemli bir şehirdi. Tarihinin ilk dönemlerinden itibaren içlerinde Arap ve Türklerin de bulunduğu çeşitli kavimler tarafından kuşatılmış fakat alınamamıştı.

İstanbul, Hıristiyan dünyasının Osmanlı Devleti’ne karşı son ve en güçlü kalesi olarak görülmekteydi. Bu yüzden Hıristiyanlar için sembolik önemi bulunan bir şehirdi.

Bizans İmparatorluğu XV. yüzyıla gelindiğinde imparatorluk özelliğini kaybetmiş, egemenlik alanı İstanbul surları ile sınırlanmıştı.

Osmanlı Devleti için stratejik ve ekonomik önemi olan İstanbul, nüfus potansiyeli ve askerî güç olarak bir tehlike oluşturmuyordu. Fakat Osmanlı Devleti’nin her sıkışık olduğu dönemde sorun oluşturmaktan geri kalmıyordu. 1451 yılında hükümdar olan  II. Mehmet, Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda ilerlemesinin önündeki en büyük engel olarak Bizans’ı görüyordu.

İstanbul’un Fethinin Nedenleri

 Siyasi Nedenler

• Osmanlı Devletinin Anadolu ve Rumeli’deki toprakları arasındaki bağlantının sağlanabilmesi,
• Bizans’ın Osmanlı şehzadelerini ve Anadolu Beyliklerini kışkırtması,
• Bizans’ın Haçlı Seferlerine zemin hazırlaması,

Ekonomik Nedenler

• İstanbul’un önemli ticaret yollarının üzerinde bulunması ve Osmanlı Devletinin bu kazançları ele geçirilmek istenmesi,

Dini Nedenler

• Muhammed’in İstanbul’un fethiyle ilgili “Konstantiniye mutlaka fetholunacaktır. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, onu fetheden asker ne güzel askerdir.” hadisinin olması ve İstanbul’un fethine teşvik etmesi.

Kültürel Nedenler

• İstanbul’un eski bir kültür ve yerleşim merkezi olması.

Osmanlı Devletinin Fetih İçin Yaptığı Hazırlıklar

• Anadolu Hisarının karşısına Rumelihisarı yaptırıldı.
• Şahi adı verilen büyük toplar döktürüldü.
• Balkanlardan gelebilecek tehlikeler için Macaristan ve Venedik ile antlaşmalar yapıldı.
• 400 parçalık donanma hazırlandı.
• Karamanoğulları Beyliği üzerine sefer yapılarak antlaşma imzalandı.
• Tekerlekli kuleler ve aşırtma gülleler atacak havan topları yapıldı. (Havan topları bizzat Fatih tarafından düşünülmüş ve tarihte ilk kez İstanbul’un fethinde kullanılmıştır.
• Mora’dan gelebilecek yardımlarını önlemek için Mora’ya akıncı beyleri gönderilmiştir.

Bizans Tarafından Yapılan Hazırlıklar

• Bizans Papa’dan yardım istemiş. Papa yardımın ancak Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birleşmesi halinde yapılacağını belirtmiş ve bu karar Ayasofya Kilisesinde düzenlenen bir ayinle kabul edilmiştir. Bu ayine katılan Bizans’ın yüksek dereceli memurlarından Notaras “İstanbul’da Latin külahı görmektense Osmanlı sarığı görmeyi yeğlerim demiştir.
• Surlar güçlendirilmiştir.
• Gemiler Haliç’e alınarak Haliç’in girişi kalın zincirlerle kapatılmıştır.
• Grejuva “Rum ateşi” denilen ve su da yanabilen bir silah geliştirilmiştir.

Osmanlı Devleti, yaptığı hazırlıkların ardından 6 Nisan 1453 şehri kuşattı.18 Nisana kadar yoğun top ateşi devam etti ve surlar yıkılmaya çalışıldı. 18-19 Nisanda Ceneviz gemileri Osmanlı donanmasını aşarak Haliç’e girdi. 22 Nisan gecesi Osmanlı gemileri Haliç’in girişine çekilen zincir nedeniyle Haliç’e kızaklarla çekilerek karadan indirildi. Sabah Haliç’te Osmanlı donanmasını gören Bizanslıların morali bozuldu.

Kuşatma, 54 gün sürmüş, 29 Mayıs 1453’te fetihle sonuçlanmıştır. Şehre hiç dokunulmadığı gibi kuşatma sırasında şehirden kaçanların dönmesine de izin verilmiştir.

İSTANBUL’UN FETHİNİN SONUÇLARI

 Türk Tarihi Açısından Sonuçları

• Mehmet, “Fatih” unvanını aldı.
• Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli toprak bütünlüğü sağlandı.
• İpek Yolu ve Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan deniz ticaret yolları üzerinde denetim kuruldu.
• İstanbul’a Anadolu’dan getirilen Türkler yerleştirildi.
• Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul oldu ve Türk-İslam kenti haline geldi.
• Osmanlı Devleti yükselme dönemine girdi.
• Osmanlı Devletinin İslam dünyası üzerindeki saygınlığı arttı.
• Hıristiyan dünyasının en büyük kiliselerinden olan Ayasofya camiye çevrildi.

 Dünya Tarihi Açısından Sonuçları

• Orta Çağ sona erdi. Yeni Çağ başladı.
• Ateşli silahların surlar üzerindeki etkisi anlaşıldı, Avrupa’daki krallar derebeyliklerin surlarını yıkarak feodal rejimi çökerttiler. Bu durum neticesinde Avrupa’da güçlü krallıklar ortaya çıktı.
• Ortodoksların İstanbul’da kalmaları ve inançlarını özgürce yaşamaları sağlandı.
• İstanbul’dan ayrılan Bizanslı bilim insanları Avrupa’da Rönesans hareketlerinin başlamasında etkili oldular.
• Ticaret yollarının Osmanlı Devleti’nin denetimine girmesiyle başta denizci devletler olmak üzere Avrupalı Devletleri rahatsız etti. Bu durum sonucunda yeni yollar bulmak amacıyla Avrupa’da coğrafi keşifler başladı.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.