Emeviler (661-750)

Hz. Ali şehit edildikten sonra Kufeliler Hz. Ali’nin oğlu Hz. Hasan’ı halife seçtiler. Muaviye’de Şam’da halifeliğini ilan etti. Hz. Hasan kan dökülmemesi için Muaviye ile anlaştı. Anlaşmaya göre Muaviye halife olacak ancak kendinden sonra halife tayin etmeyecekti. Emevi (Ümeyye) soyundan gelen Muaviye’nin halifeliği ile “Emevi Hanedanı” devri başlamış oldu.

Muaviye ilk iş olarak devlet merkezi Kufe’den Şam’a taşımıştır. Çünkü burada uzun süre valilik yaptığı için taraftarı çoktur.

İstanbul’un Kuşatılması (668 ve 674):

İstanbul 1.si karadan(668) diğeri denizden(674) olmak üzere iki kez kuşatılmış ancak sonuç alınamamıştır. 1. Kuşatmaya katılan Hz. Muhammed’in sancaktarı Hz. Eyüp şehit düşmüştü. (İstanbul’un fethinden sora mezarı bulunarak üzerine Eyüp Sultan Türbesi diye tanınan türbe yapılmıştır.)

İstanbul Kuşatmalarının başarısız olmasında;

• Surların çok sağlam olması
• İstanbul’un İslam Devletinin merkezine uzak olması
• İklim farklılıkları
• Bizans’ın Grejuva Silahına sahip olması gibi nedenler etkili olmuştur.

Kerbela Olayı (680):

Muaviye’nin, oğlu Yezid’i halife olarak yerine getirtmesi üzerine Kufeliler Hz. Ali’nin küçük oğlu Hz. Hüseyin’i halife ilan etmek için Kufe’ye çağırdılar. Halife Yezid kuvvetleri, Hz. Hüseyin’in Kufe’ye gitmesini engellemek için Kerbela denilen yerde Hz. Hüseyin ve yakınlarını öldürmüşlerdir. Bu olay Müslümanlar arasındaki ayrılıkların keskinleşmesine ve yüzyıllarca süren büyük tepkilere yol açmıştır.

Not: Kerbela Olayı sonucu Müslümanlar Şii ve Sünni olmak üzere ikiye ayrılmışlardır.

Diğer Fetih Hareketleri

1. Hz. Ömer devrinde başlayan Hz. Osman döneminde sürdürülen Kuzey Afrika’nın fethine devam edilmiş Cezayir ve Fas (Mağrip) Bizanslılardan alınarak Kuzey Afrika’nın fethi tamamlanmıştır.
2. Tarık Bin Ziyad, Cebelitarık (Septe) boğazını geçerek ilk kez Avrupa kıtasına girmiş, Vizigot Krallığını Kadiks Savaşı’nda (711) yenmiş ve İspanya fethedilmiştir.
3. Puvatya Savaşı (732): Fransa topraklarına giren Müslümanlar ile Franklar arasında yapılmıştır. Müslümanlar başarılı olamayarak İspanya’ya geri çekilmişlerdir. Puvatya Müslümanların batıda ulaştıkları son yer olmuştur.
4. Müslüman Araplar, Türkler (Türgişler) arasında büyük savaşlar olmuş, Emeviler Buhara ve Türkistan yörelerini ele geçirmişlerdir. Emevilerin Türkler karşısında başarılı olmalarında Türklerin siyasi birliklerinin olmaması etkili olmuştur.

Halife Abdülmelik döneminde Arapça’nın“resmi dil” ilan edilmesi Arapça’nın hızla Müslümanların yaşadığı bölgelere yayılmasına yol açmıştır.

Abdülmelik döneminde “Dinar” adı ile ilk İslam parası bastırılmıştır.

Bu dönemde sınırların hızla genişlemesi sonucu İslam sanatının gelişmesine (özellikle mimari alanda) neden olmuştur.

Emevilerin yıkılış nedenleri:

• Irkçı Arap politikası izlemeleri,
• Arap olmayan Müslümanlara Mevali (Köle) diyerek aşağılamalarına duyulan tepkiler,
• Şuubiye Akımı, (İslam dünyasında Arap olmayan toplumların kimlik arayışları)
• Şiilerin halifeliği ele geçirmek için çalışmalar yapmaları,
• Devletin önemli makamlarına Emevi soyundan olanların atanması,
• Hz. Ali taraftarları ile Abbas oğullarının Emevi Hanedanına karşı olmaları,
• Fetihlerin durması ile iç karışıklıkların artması.

Abbasoğulları adına hareket eden Horasanlı Ebu Müslim’in Emevi Hanedanını yıkması ve Abbasi soyundan olan Ebul Abbas Abdullah’ı halife ilan etmesiyle Emeviler devri sona ermiştir.

ENDÜLÜS EMEVİLER (756-1031)

Abbasi hanedanının egemenliğini kabul etmeyen Emevi soyundan gelen Abdurrahman’ın merkezi Kurtuba olmak üzere İspanya’da kurduğu devlettir.

Kültürel alanda ileri bir düzeye ulaşan Endülüs Emevileri Avrupa Medeniyetine doğrudan katkıda bulunmuştur.

Endülüs Hükümdarları zamanla Halife unvanını kullanmışlardır. Böylece İslam tarihinde aynı zamanda Bağdat’ta Abbasi, Tunus’da Şii Fatimi ve İspanya’da Endülüs Emevi Halifeleri olmak üzere üç halife ortaya çıkmıştır. Bu durum halifeliğin “devlet başkanlığı” olduğunun ve siyasi birliğin bozulduğunun açık bir göstergesidir.

Taht sorunları ve iç karışıklıklar yüzünden güçlerini kısa sürede kaybetmişler İspanyollar tarafından yıkılmışlardır. İspanya’da “Tavaif-i Mülük” denilen küçük devletler ortaya çıkmıştır.

Beni Ahmer Devleti (1232-1492):

İspanya’daki son İslam varlığı Gırnata’daki Beni Ahmer Devleti olmuştur. Diğer adı Gırnata İslam Devletidir.

İspanyollar, Kastilya Kraliçesi ile Aragon Kralı’nın evlenmesi ile siyasi birliklerini sağladıktan sonra bu devlete son vermişlerdir.

Devlet yıkıldıktan sonra burada yaşayan Müslümanlar ve Yahudiler Engizisyon Mahkemelerinde din değiştirmeye zorlandı. Osmanlı Devletinin yardımıyla işkence gören bu insanlar Osmanlı topraklarına taşındı.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.