Divan-ı Hümayun

Divan-ı Hümayun

Osmanlı merkez teşkilatının temelini Divanıhümayun oluştururdu. Selçuklular örnek alınarak Orhan Bey tarafından ilk divan teşkilatı oluşturulmuştur. O dönemde divan toplantılarına padişah, vezir ve Bursa kadısı katılmaktaydı. Sınırların genişlemesi ile birlikte divana katılan üye sayısı artmıştır. Fatih döneminden itibaren de divana sadrazamlar başkanlık etmeye başlamıştır. Bu uygulama ile birlikte divan danışma meclisine dönüştürüldü.

Divanıhümayunda idari, askeri, mali, örfi, şeri ve siyasi konular görüşülür ve alınan kararlar sadrazamlar tarafından padişahın onayına sunulurdu.

Divanda görüşülmeyen bazı konular ise veziriazamın evinde ikindi ezanından sonra ikindi divanında görüşülürdü.

Divanda padişahın yetkilerini kullanmak üzere üç sınıf bulunmaktaydı. Bunlar seyfiye, kalemiye ve ilmiye sınıflarıdır.

Osmanlı devlet merkez yapısını tablo halinde sunalım.

DİVAN ÜYELERİ VE GÖREVLERİ

Veziriazam (Sadrazam): Orhan Bey döneminde tek vezir bulunmaktaydı. Zamanla vezirlerin sayısı artınca birinci vezire sadrazam denmeye başlandı. Padişahtan sonra en yetkili kişidir. Padişahın mührünü taşır ve padişahın mutlak vekilidir. Sadrazam büyük devlet memurlarını atamak, görevden almak ve tayinlerini gerçekleştirir. Padişah sefere çıkmadığı zamanlarda Serdar-ı Ekrem unvanıyla ordunun başında sefere çıkmaktadır.

Vezirler: Devlet işlerinde görüşlerine başvurulur ve veziriazamın verdiği işleri yaparlardı. Sınırların genişlemesiyle birlikte sayıları yediye çıkmıştır.

Kazasker: Divan’da büyük davalara bakmak, kadı ve müderrislerin tayinlerini yapmak ve görevden almak kazaskerin göreviydi.

Defterdar: Mali işlerle ilgilenip, gelir gider kayıtlarını tutardı. Hazineden sorumluydu. Devletin mali yapısının başıydı. Zamanla sayıları üçe çıkmıştır.

Nişancı: Padişah fermanlarına tuğra çekmek ve devletin arazi kayıtlarını tutmakla görevliydi. Bunun yanı sıra kanunları çok iyi bilip gerektiği durumlarda divana bilgi verirdi. Yabancı devletlerle olan iç ve dış yazışmaları yürütürdü.

Kaptanıderya: Donanma ve denizcilikten sorumlu olup XVI. yüzyıldan itibaren divan toplantılarına katılmıştır.

Şeyhülislam: Divanda alınan kararların İslam dinine uygun olup olmadığı hakkında görüşüne başvurulan görevliydi. İlmiye sınıfının en başındaki üyeydi.

Yeniçeri Ağası: Divan toplantılarına çağrıldığında katılırdı. Yeniçeriler hakkında divana bilgi verir, divanda yeniçeriler ile alınan kararları yeniçerilere iletirdi.

Divan-ı Hümayun ile ilgili yazımız hakkındaki görüşlerinizi veya sorularınızı yorum kısmından bize yazabilirsiniz.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir. (Öğrenciler kaynak göstererek ödevlerinde kullanabilirler.)