Devşirme Sistemi

Devşirme, Hristiyan çocukların saray hizmetinde ve askerlikte kullanılmak üzere Osmanlı Devleti hizmetine alınmasını ifade eden bir terimdir.

Osmanlı Devleti kurulduğu dönemde düzenli ve sürekli bir ordusu yoktu. Askerler gönüllülerden, alperen ve akıncılardan oluşmakta ve savaştan sonra herkes kendi işine dönmekteydi. Zamanla sınırların genişlemesi bu kuvvetlerin yeterli olmayacağı görüşü daimi ordunun kurulmasına zemin oluşturmuştur. Orhan Bey döneminde Yaya ve Müsellem adıyla ilk düzenli ordu kurulmuştur. I. Murat döneminde Kazasker Çandarlı Halil Paşa’nın önerisi ile savaşta esir alınan çocukların pençik sistemi adı verilen sistemde beşte biri alınarak eğitilmiş ve asker yapılmıştır. Bu askerlerlerden oluşan orduya yeniçeri denilmiştir. Ancak 1402 yılında yapılan Ankara Savaşından sonra fetihler durmuş ve esir elde edilemez olmuştur. Bu nedenle I. Mehmet döneminden itibaren Devşirme Kanunu çıkartılarak Hristiyan ahalinin çocuklarından sadece bir tanesinin alınması kararlaştırıldı. Bu kanun II. Murat döneminde yasallaştırıldı. Bu sistem rastgele uygulanan bir sistem olmayıp belirli kaideleri vardı. Bu kuralları şu şekilde açıklayabiliriz.

• Tek çocuklu ailelerin çocukları alınmazdı. Ailelerin iki çocuğu veya daha fazlası varsa alınır, tek erkek çocuğu olan ailelerin çocukları alınmaz,  babasının hizmetine bırakılırdı. Dul kadınların çocukları da alınmaz.

• 8-20 yaşları arasında çocuklar devşirilirdi. Bu yaş aralığındaki sağlıklı ve kuvvetli çocuklar alınır. Alınacak çocukların çok uzun veya çok kısa boylu olmamasına dikkat edilirdi. Devşirilecek oğlanlar güzel, akıllı ve iyi huylu olmalıdır. Vücudunda kusuru olan çocuk ve yüz kızartıcı suç işleyen ailelerin çocukları alınmazdı.

• Aileler gönüllü olarak çocuklarını vermek istemişlerdir. Aileler kendi istekleri ile çocuklarını vermek isterlerdi. Çünkü bu sistem, yeniçeri ocağına girebilmek, devlet kademelerinde yer alabilmek ve önemli mevkilere yükselmek için bir fırsattı.

• 3-5 yılda yapılır, her kırk haneden bir çocuk alınırdı. Her zaman yapılmaz belirli aralıklarla ihtiyaç oldukça yapılırdı. Başlangıçta sadece Rumeli’de uygulanan bu sistem zamanla Anadolu’da da uygulanmaya başlamıştır. 
• Evliler ve müslümanlar devşirilmez.

Devşirmelerin Eğitimi

Alınan çocuklar öncelikle Türk ailelerin yanına yerleştirilir. Burada Türkçeyi ve İslamiyeti öğrenirlerdi. Buradan acemi oğlanlar ocağına alınırlar, eğitimlerini tamamladıktan sonra kabiliyetlerine göre Yeniçeri Ocağına veya diğer ocaklara yerleştirilirlerdi. İçlerinden zekâsı ile ön plana çıkanlar ise saraya alınarak Enderun mektebinde eğitime tabi tutulur daha sonra devlet kademelerinde görev alırlardı. Padişahtan sonra gelen sadrazamlık makamına kadar yükselebilirlerdi. Sokullu Mehmet Paşa, Köprülü Mehmet Paşa, Rüstem Paşa gibi sadrazamlar devşirme kökenliydiler.

Devşirme Sistemi, ile ilgili yazımız hakkındaki görüşlerinizi veya sorularınızı yorum kısmından bize yazabilirsiniz.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.