AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNİN KURULMASI VE FRANSIZ İHTİLALİ

İngiltere’de Demokrasi Hareketleri

1215 yılında Magna Carta ile Kral, halkın onayını almadan vergi toplamayacağını, hiç kimseyi kanunsuz olarak hapse veya sürgüne mahkûm etmeyeceğini bildirdi. 17.yüzyıla kadar süren bu yönetim, bazı kralların mutlakiyeti yeniden oluşturmaları üzerine sona erdi.

 1689 yılında İnsan Hakları Bildirisi’nin yayınlanması ve parlamentonun açılması ile İngiltere’de meşruti idareye yeniden geçildi.

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNİN KURULMASI

Amerika’nın 1492’de keşfinden sonra İspanyollar, Portekizliler, Fransızlar ve İngilizler, bu kıtada toprak sahibi oldular. İngilizler, Amerika’daki topraklarını genişlettikten sonra İngiltere başta olmak üzere çeşitli ülkelerden göçmenler yerleştirerek koloniler kurdu. 18. yüzyıl ortalarında, bu kolonilerin sayısı 13’e yükseldi. Koloniler, ABD’nin temelini oluşturdu.

İngilizlere bağlı olan koloniler, İngiliz Kralı’nın tayin ettiği bir vali tarafından yönetiliyor ve bir de meclisleri bulunuyordu. Amerika’da yaşayan bu insanların İngiltere’nin özgür vatandaşlarından farkı yoktu. 1756-1763 yılları arasında Fransa ile yapılan Yedi Yıl Savaşları’ndan galip çıkmasına rağmen büyük kayıplara uğrayan İngiltere, kolonilere yeni vergiler koydu. Koloniler buna tepki gösterdiler.

Birinci ve İkinci Filadelfiya Kongresi ile koloniler vergileri kabul etmediler ve bağımsızlıklarını ilan ettiler. Yapılan savaşta İngiltere yenildi ve 1783 Versay Antlaşması ile kolonilerin bağımsızlığını tanıdı. İnsan Hakları Bildirisi yayınlandı.

FRANSIZ İHTİLALİ (1789) 

Nedenleri

• Mutlakiyet rejimi, kralların hiçbir kurum ve kişiye karşı sorumlu olmaması, baskıcı ve keyfi yönetimleri
• Çeşitli sosyal sınıfların olması, Toplumun çoğunu oluşturan, devlete vergi ödeyen ve askerlikle mükellef olan köylü ve burjuvaların birçok haktan mahrum olmalarına karşın azınlığı oluşturan soylular ve din adamlarının siyasal, sosyal ve ekonomik hayatta ayrıcalıklara sahip olması
• Vergilerin ağırlığı, Ekonominin zayıflaması üzerine halka yeni vergiler konulması
• Yedi Yıl Savaşları ve Amerikan bağımsızlık savaşına verilen desteğin yol açtığı ekonomik sıkıntılar.
• Amerika ve İngiltere’deki demokratikleşme çalışmalarının etkisi
• Halkın kendi haklarını korumada bilinçlenmesi
• Aydınların etkisi, Düşünürlerin mutlakiyet rejimini ve karalın uygulamalarını eleştirmeleri (Montesquieu, Voltaire, Diderot, Jan Jack Ruso gibi Fransız aydınların eserlerinde sosyal adaletsizlik, eşitlik, hürriyet konularında kralı ve kiliseyi eleştirileri, halkı bilinçlendirmeleri)

İhtilalin Gelişimi

Fransa Kralı XVI. Lui Yedi Yıl Savaşları sonucunda boşalan hazineyi doldurabilmek için Etajenero (Fransız Milli Meclisi)’yu toplamış halka yeni vergiler koymak istemiştir. Toplanan Mecliste görüş ayrılığı çıkmış, halk temsilcileri yeni vergiler konmasına karşı çıkmış ve yeni bir meclis oluşturulmuştur. Kral bu Meclisi dağıtmak isteyince halk ayaklanarak siyasi suçluların bulunduğu Bastil Hapishanesi’ni basarak siyasi suçluları serbest bıraktı. Bu olay ihtilalin başlangıcı sayılır. Kurucu meclis rahiplerle soyluların ayrıcalıklarına son vermiş ve 1789’da İnsan ve Vatandaşlık Bildirisini yayınlamıştır. Bu dönemde bir anayasa hazırlanarak meşruti krallık kurulmuştur.

İnsan ve Vatandaşlık Bildirisinde her insanın eşit ve özgür olduğu, devletin gücünün millete ait olduğu ve devleti yönetme ve denetleme yetkisinin milletin seçtiği temsilcilere ait olduğu belirtilmiştir.

Sonuçları

• Fransa’da feodalite yıkıldı.
• Vatandaşlar arasında eşitlik ilkesi kabul edildi.
• Millet egemenliği fikri yaygınlaştı.
• Yakın Çağ başladı.
• Eşitlik, adalet, demokrasi, insan hakları, milliyetçilik, hürriyet gibi fikirler yayıldı.
• İmparatorluklar olumsuz yönde etkilendi. Osmanlı Devleti’nin de dağılması hızlandı.

Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne Etkisi

 Olumsuz Etkileri

Osmanlı Devleti’nde milliyetçilik isyanları başladı. Osmanlı Devleti dağılma sürecine girdi.

• Sırp İsyanı
• Yunan İsyanı

Olumlu Etkileri

Osmanlı Devleti’nde demokrasi hareketleri ve meşruti yönetime geçiş çalışmaları başladı.

• Tanzimat Fermanı
• Meşrutiyet
• Meşrutiyet
• Türkiye Cumhuriyetinin kurulması

Fransa İhtilali’nin Avrupa ve Dünya Ülkelerine Etkileri

Fransız İhtilali’nin gerçekleştiği dönemde Avrupa’da çok uluslu ve mutlak monarşi ile yönetilen ülkeler bulunmaktaydı. Avusturya, Prusya, İngiltere ve İspanya gibi devletler, Fransız İhtilali’nin getirdiği fikirleri ülkeleri için tehlikeli gördüler. Bu yüzden bu devletlerle Fransa arasında 1793-1815 yılları arasında İhtilal Savaşları adı verilen savaşlar yaşandı. Bu savaşlar Fransa’nın Waterlo’da yenilmesiyle son buldu ve 1815’de Viyana Kongresi toplandı.

Viyana Kongresi (1815)

Avrupa Devletleri, İhtilal Savaşlarını değerlendirmek, mutlakiyet rejimlerini korumak, milliyetçilik ve bağımsızlık hareketlerine engel olmak için toplanmıştır.

Napolyon Savaşları ile bozulan Avrupa sınırlarını yeniden düzenlemiştir. İngiltere’de meşruti yönetim olmasına rağmen Fransa’nın güçlenmesini istemediği için bu kongreye katılmıştır.

Kongre sonunda Meternik Sistemi adı verilen bir sistem oluşturuldu. Bu sisteme göre Avrupa’nın her hangi bir yerinde milliyetçilik akımının etkisiyle herhangi bir isyan çıkarsa Avrupalı Devletler bu isyanı birlikte bastıracaklardı. Ancak Osmanlı topraklarında çıkan Yunan İsyanında bu kararı uygulamadıkları gibi isyana destek oldular.

Meternik Sistemiyle kendi topraklarında düzeni kontrol etmek için baskı ve şiddet uygulayan devletler, yeni ayaklanmaların ortaya çıkmasına engel olamadılar. Fransız İhtilalinin oluşturduğu fikirler Avrupa’da 1830 ve 1848 İhtilallerinin çıkmasına neden oldu.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.