AMASYA GENELGESİ (22 HAZİRAN 1919)

Mustafa Kemal, Havza’dan sonra Amasya’ya geçti. Burada halkla yaptığı görüşmelerin ardından, komutanlarla temasa geçen Mustafa Kemal ve arkadaşları Amasya Genelgesini yayımladılar. Mustafa Kemal’in genelgeyi diğer komutanlarla imzalamasının nedeni, kurtuluş mücadelesini bireysellikten çıkartıp halka mâl etmek istemesidir.

Amasya Genelgesinde İmzası ve Onayı Olanlar

• Mustafa Kemal
• Rauf Orbay
• Ali Fuat Cebe­soy
• Refet Bele
• Kazım Karabekir
• Mersinli Cemal Paşa

Yayımlanış Amacı

• Mücadeleyi bir programa göre yürütme isteği
• Halkın bilinçlenmesi ve tepki göstermesinin sürekliliğini sağlama düşüncesi
• Milli bütünlüğün sağlanmak istenmesi

• ALINAN KARARLAR

1. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.

Yorum:

• Kurtuluş Savaşımızın gerekçesi bildirilmiştir.
• Ülkenin içinde bulunduğu durum resmi bir belge ile halka duyurulmuştur.

2. Osmanlı Hükümeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok duruma düşürmüştür.

Yorum:

• İstanbul Hükümetine ulusumuza karşı olan görev­lerini yerine getirmediği için ilk kez tepki gösterilmiştir.
• Kurtuluş Savaşımızın gerekçelerinden biri daha belirtilmiştir.

3. Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır.

Yorum:

• Kurtuluş Savaşı’nın amacını ve yöntemini belirtilmiştir.
• İlk kez ulus egemenliğinden bahsedilmiştir ve rejimin değişebileceğin sinyalleri verilmiştir.

4. Her türlü denetim ve etkiden uzak bir millî kurul oluşturulmalıdır.

Yorum:

• Temsilciler Heyetinin kurulma fikri ortaya atılmıştır.

5. Anadolu’nun her bakımdan en güvenli yeri olan Sivas’ta bir millî kongre toplanacaktır.

Yorum:

• Mücadeleyi merkezi yapıya kavuşturup milletin birlik ve beraberlik içinde hareket etmesi hedeflenmiştir.

6. Sivas ütün sancaklardan halkın güvenini kazanmış üç temsilci en kısa zamanda yola çıkmalıdır. Bu durum ve yola çıkışlar gizli tutulmalıdır. 

Yorum:

• Bu madde ile İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerinin kongreyi engelleme çalışma­larını önlemek amaçlanmıştır.

7. Temsilciler, Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri ve belediyelerce seçilecektir.

Yorum:

• Bu kararla halkın iradesinin ön plana çıkarılması hedeflenmiştir.

8. Doğu illeri adına 10 Temmuzda Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. 

Yorum:

• Erzurum’da bir kongre toplanması kararına varılmıştır.
• Burada dikkat­ etmemiz gereken husus Erzurum Kongresi’nin Amasya Genelgesi çağrısı ile yapılmadığıdır.

9. Askeri ve milli ör­gütlerin hiçbir şekilde dağıtılmayacak, komutanlıklar başkalarına bırakılmayacak.

Yorum:

Mondros Ateşkesinin Osmanlı ordusu terhis edilecek kararına karşı çıkılmıştır.

AMASYA GENELGESİNİN ÖNEMİ (DEĞERLENDİRMESİ) 

• Kurtuluş Savaşının amacı, gerekçesi ve yöntemi belirlenmiştir
• İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerine isyan edilip uyarıldığı için ihtilal niteliği taşır.
• Milli Egemenlikten ilk defa bahsedilmiştir.
• Temsil heyetinin kurulma fikri ilk defa ortaya çıkmıştır.
• Bu genelgeyle “Artık İstanbul Anadolu’ya hâkim değil, tabi olmak mecburiyetindedir.” Düşüncesi ortaya çıkmıştır.
• M.Kemal’in asker olarak yaptığı son görevdir.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe  aktif link verilerek kullanılabilir.