9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Tuna Yayıncılık 2. Ünite
9. SINIF TARİH TUNA YAYINLARI 2. ÜNİTE CEVAPLARI (İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ )
9. SINIF TARİH DERS KİTABI CEVAPLARI SAYFA 29 Kavramları Öğrenelim
Aristokrasi: Siyasi hakların(mesela seçme ve seçilme), soylulara, kralın soyundan olanlara ait olduğu yönetimdir.
Cumhuriyet: Halkın kendi kendisini yönetmesidir. Halkın seçtiği temsilciler vasıtasıyla yönetimde söz sahibi olmasıdır. Seçimle işbaşına gelen idareciler ömür boyu yönetimde kalması mümkün değildir. Bu kişiler belirli süreler için seçilirler.
Demokrasi: Halkın kendi iradesine göre kurulan ve işleyen yönetim anlayışıdır. Halkın bilerek ve isteyerek ülke idaresine katılmasıdır.
Efsane: İnsan evrenin yaratılışını, hayatın başlangıcını merak etmiş; bilgi birikimi yetersiz de olsa bu konuları anlayıp ifade etmeye çalışmıştır. İnsanlığın bu yöndeki çabaları Tarih Öncesi Devirlerden itibaren efsane veya mit denilen anlatıları ortaya çıkarmıştır. Mit kelimesi Yunancada “anlatı” veya “hikâye” anlamında kullanılan “mitos”tan gelir. Mitler genellikle tanrılardan, dünyanın başlangıcından, canlı ve cansız varlıkların yaratılışından söz eder. Ayrıca devletlerin kuruluşunu, kanunların ortaya çıkışını ve daha pek çok konuyu anlatır.
Ensi: Eski Yunanlar gibi Sümerler de şehir devletleri kurmuşlardı. Sümerlerde her şehir devleti bir tanrı adına kurulur ve ensi ya da patesi denilen rahip krallar tarafından yönetilirdi.
İmparatorluk: Birden çok ulusu barındıran devletlere verilen isimdir.
Karum: Asurlu tüccarlar Anadolu şehirlerinin hemen dışında kurdukları pazar yerlerine verilen addır.
Kısas: Bir suçluyu, başkasına yaptığı kötülüğü kendisine aynı biçimde uygulayarak cezalandırma.
Kolonicilik: Bir devletin kendi ülkesinin sınırları dışında egemenlik kurarak yönettiği ekonomik veya siyasal çıkarlar sağladığı ülkedir. (Ayrıca bakınız)
Konar-göçer: Ekonomileri hayvancılığa dayalı toplumların yaşadıkları bölgede iklim özelliklerine göre kışın kışlıklara veya yazın yaylaklara gitmelerine denir.
Monarşi: Yetkilerin bir kişi tarafından kullanıldığı yönetim şeklidir. Mutlakiyet yönetimi de diyebiliriz. Yönetici, tüm yetkileri tek başına kullanır ve bu görevi ömür boyu sürdürür.
Nom: Mısır şehir devletlerine verilen addır.
Oligarşi: Bir sınıf veya zümrenin ülkeyi yönetme biçimidir.
Pankuş: Hititlerde devlet yönetiminde etkili olan aristokratların oluşturduğu danışma meclisidir.
Polis: Ege ve Akdeniz uygarlıklarının şehir devletleridir.
Site: Sümerlerde ki şehir devletlerine verilen genel addır.
Tablet: Kilden yapılan, üzerine yazı yazılan küçük levhalar.
Tiranlık: Tek kişinin kişisel çıkarını gözeten yönetim.
Ziggurat: Sümerlerin “Gözlemevi” olarak da kullandıkları tanrılarının
bulunduğuna inandıkları tapınaktır.
Hazırlanalım
1-) UNESCO tarafından 2018 yılında Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilen Göbeklitepe hakkında bildiklerinizi anlatınız.
Cevap: Dünyanın bilinen en eski ve en büyük tapınak yerleşkesi Göbeklitepe Tarih Öncesi Dönem ve yerleşik hayata geçişle ilgili pek çok bilgiyi altüst etti. Yakın zamana kadar Çayönü ve Çatalhöyük’ün en eski yerleşmeler olduğu kabul edilirken Göbeklitepe’nin keşfiyle birlikte uygarlıklar ve dinler tarihinin yeniden yazılması ihtiyacı ortaya çıktı.
2-) Milletlerin ortaya çıkışını ve devletlerin kuruluşunu anlatan efsane, destan ve mitlere örnek veriniz.
Cevap: Sümerlerin Gılgamış, Yunanlıların İlyada ve Odysseia, Almanların Nibelungenlied, İranlıların Şehname, Hintlilerin Ramayana, Finlilerin Kalevela.
3-) Yazının insan hayatındaki önemiyle ilgili görüşlerinizi ifade ediniz.
Cevap: Yazı sayesinde geçmişteki bilgiler gelecek kuşaklara aktarılagelmiştir. Yazı resmi işlerde kullanılarak olabilecek karışıklıkların önüne geçmeyi sağlar. Devletler arasındaki sözleşmelerde bağlayıcılık özelliği vardır. Hukuk, ekonomi, diplomasi vb. alanlarda işlerin düzenlenmesi ve yürütülmesini sağlar.
4-) Uygarlıkların elverişli coğrafi özelliklere sahip bölgelerde ortaya çıkıp geliştiğini gösteren örnekler vermeye çalışınız.
Cevap: Sümerler Mezopotamya’da ortaya çıkmışlardır. Mezopotamya tarihte Doğu Anadolu’dan doğup Basra Körfezi’nde denize dökülen Dicle ve Fırat Nehirlerinin çevresinde kalan topraklar için kullanılmıştır. Mısır Uygarlığının Nil Nehri yanında, Hint uygarlığının Ganj Nehri yanında kurulması örnek olarak gösterilebilir.
5-) Hukuk kavramının hangi ihtiyaçlardan kaynaklanmış olabileceğiyle ilgili düşüncelerinizi sınıfınızda arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: İnsanların birlikte yaşamasının sonucu olarak çeşitli alanlardaki ihtiyaçlardan ortaya çıkmıştır. Mesela yerleşik hayata geçilmesi ve özel mülkün ortaya çıkması sonucu eşya hukuku, ekonomik faaliyetler sonucu ticaret hukuku, toplum tarafından benimsenmeyen suç diye ifade edilen davranışlar karşısında ceza hukuku ortaya çıkmıştır.
9. SINIF TARİH DERS KİTABI CEVAPLARI SAYFA 30
Yazının İcadından Önce İnsan
Düşünelim-Söyleyelim Yazının icadından önceki dönemlerde yaşayan insanların hayat tarzları ve ekonomik faaliyetleri ile ilgili bilgilere hangi kaynaklardan ulaşılmış olabilir?
Cevap: Yazının icadından önceki dönemlerde yaşayan insanlar hakkında bilgilerimizi kalıntılardan elde ederiz. Bulunan maddi kültür kalıntıları insanların yaşayışları, yeme-içme adetleri, tabiat ile ilişkisi, ekonomik faaliyetleri hakkında bilgi verir. Örneğin deniz olmayan bir bölgede deniz taşlarının bulunması o bölgede ticaret yapıldığını kanıtlar. Yine sulama kanalları, tarım aletlerinin varlığı o bölgede tarımla uğraşıldığını gösterir. Bir diğer bilgi kaynağımızda sözlü kültür ögeleridir.
9. SINIF TARİH DERS KİTABI CEVAPLARI SAYFA 30
? İnsanların kesme, delme ve kazma amaçlı aletler yapmalarından yola çıkarak onların hayat tarzı ve beslenmeleriyle ilgili hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz?
Cevap: İnsanların bu tarz aletler kullanması onların mücadeleci olduğunu gösterir. Tabiatla olan mücadelelerinde barınak yapmada, kendilerini korumada, av hayvanı avlama ve parçalamada bu aletleri kullandıklarını söyleyebiliriz.
9. SINIF TARİH DERS KİTABI CEVAPLARI TUNA YAYINLARI SAYFA 31
Eski Taş Çağı insanlarının yaşadıkları mağaralara ve bu mağaraların duvarlarına yaptıkları resimlere bakılarak o dönemle ilgili hangi bilgilere ulaşılabilir?
Cevap: İnsanların yaşam tarzları nasıl, hangi hayvanları avlamışlar, avlama şekilleri nasıldır bu bilgilere ulaşılır.
9. SINIF TARİH DERS KİTABI CEVAPLARI TUNA YAYINLARI SAYFA 32
İnsanlar hangi özelliklerinden dolayı Çayönü’nü yerleşme yeri olarak seçmiş olabilirler?
Yerleşik hayata ve medeniyete dair bilinen en eski izlere Anadolu topraklarında rastlanır. Anadolu; insanlığın birkaç milyon yıl süren avcılık-toplayıcılık hayatının ardından yerleşik hayata geçtiği, hayvanları evcilleştirip tarıma başladığı bir coğrafyadır. Arkeolojik kazılarda elde edilen bulgulara göre yazının icadından önceki zamanlara ait ilk yerleşmelerden birinin Çayönü’nde kurulduğu ortaya çıkmıştır. Çayönü Diyarbakır ilinin Ergani ilçesinin 7 km kadar güneybatısında kalan bir yerleşmedir. Yapılan araştırmalarda Çayönü yerleşmesinin bulunduğu Ergani Ovası’nın MÖ 12 binlerde meşe ormanlarıyla kaplı olduğu, burada yabani sığır, koyun ve keçilerin yaşadığı başka bir deyişle buranın yaşam kaynakları açısından son derece zengin olduğu tespit edilmiştir. Bu özellikleriyle Çayönü daha hayvanların tam olarak evcilleştirilmediği ve
tarımın başlamadığı bir dönemde avcı toplayıcı insanlara ev sahipliği yapmıştır. MÖ 10200 yıllarından itibaren de insan topluluklarının yerleşerek köy hayatına başladığı bir merkez hâline gelmiştir.
9. SINIF TARİH DERS KİTABI CEVAPLARI TUNA YAYINLARI SAYFA 33
İnsanların yerleşmek için Çatalhöyük’ü seçmelerinin en önemli gerekçesi ne olabilir? Neden?
Cevap: Çevrede yerleşmek için daha kuru alanlar da vardı elbette ama Çatalhöyüklüler köylerini, zengin kaynak sağlayan Çarşamba Irmağı’nın kıyısına kurmuşlardı. Köyü kurdukları alan hem bu kaynaklara yakın hem de besin kaynakları açısından zengindi. Öylesine yararlandılar ki bu topraklardan köy büyüdükçe büyüdü, geniş bir alana yayıldı. Sayıları arttıkça arttı, nüfusları on binleri buldu.
