Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler Nelerdir?

Tarih boyunca Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarında yayılan ve yaşayan Türkler farklı uygarlıkları etkilemiş ve farklı uygarlıklardan etkilenmiştir. Bu etkileşim alfabenin kullanılmasında da olmuştur. Türklerin tarih boyunca yaygın olarak kullandıkları alfabeler ise şunlardır:

1-GÖKTÜRK ALFABESİ

Türklerin kullanmış olduğu ilk alfabedir. Orhun yazısı olarakta bilinen Göktürk alfabesi 38 harften oluşup, 4 harfi seslidir geri kalan harfler sessizdir. 4 sesli harf sekiz sesi karşılar. Sağdan sola doğru yazılıp okunur. Bu alfabeyi adından da anlaşılacağı üzere Göktürkler ve onlardan sonra gelen Türk kavimleri kullanmışlardır. 

2-UYGUR ALFABESİ

Uygurlar diğer Türk devletlerinden farklı olarak kültürel anlamda ön plana çıkmışlardır. Yerleşik yaşamın etkisiyle yazının geliştiği Uygur Devleti, kendilerine has bir de alfabe oluşturmuşlardır. 18 harften oluşan bu alfabenin, 4 harfi seslidir, sağdan sola doğru bitişik olarak yazılır.

3- ARAP ALFABESİ

Türkler arasında İslamiyet 751 Talas Savaşından sonra hızla yayılmaya başlamıştır. Bu savaştan sonra Orta Asya’da kurulan Türk Devletlerinin bir çoğu İslam Dinine geçmiştir. İslam dinine geçişle birlikte Arap Alfabesi Türk Devletleri tarafından yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Gazneliler, Büyük Selçuklular ve Osmanlılar ve diğer Türk İslam Devletlerinin bir çoğu tarafından kullanılan bu alfabe Türklerin en fazla kullandığı alfabe olmuştur. 28 harften oluşan bu alfabeye Türkler bazı eklemeler yaparak (pe, je, çim harfleri Farsçadan eklenmiştir) kullanmışlardır. Bu alfabede öncekiler gibi sağdan sola yazılır.

4-KİRİL ALFABESİ

Kiril Alfabesi ise diğer alfabelerden farklı olarak Türklerin isteyerek değil zorlamayla kullandıkları bir alfabe olmuştur. Altın Orda Devletinin yıkılmasından sonra dağılan Türk boylarını işgale başlayan Ruslar 19. yüzyılda Orta Asya’yı Doğu Türkistan hariç işgal etmişti. Bu işgaller neticesinde Türklerin kimliklerini unutturmak amacıyla asimile siyaseti izleyen Ruslar, Kiril Alfabesini zorunlu tutmuşlardı. Kiril alfabesi 38 harften oluşup 11 harfi seslidir. Soldan sağa yazılır.

5-LATİN ALFABESİ

28 Kasım 1928 Harf İnkılabı sonucu kullanılmaya başlamıştır. Diğer alfabelere göre kullanımının kolay olduğu söylenmektedir. 29 harften oluşan Latin Alfabesinde 8 sesli harf vardır. Soldan sağa doğru yazılıp okunur.

Yasal Uyarı: Öğrencilerimiz derslerinde kullanabilirler. İzinsiz olarak kullanımı ve yayımlanması yasaktır. Yasağa uymayanlar için hukuki işlem yapılacaktır.