10. Sınıf Tarih Dersi 1.Dönem 2.Yazılı

Açıklama: Sorular 2. Ünite “Beylikten Devlete Osmanlı Siyaseti (1302-1453)” ve 3. Üniteden “Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler” hazırlanmıştır. 25 adet test sorusundan oluşmaktadır.

10. Sınıf Tarih Dersi 1.Dönem 2.Yazılı Soruları

Soru 1
Konargöçer Türkmen savaşçılar, farklı kültürlerin, gelişmiş bir şehir hayatının ve merkezî devlet siyasetinin etkisinden uzaktılar. Uçlarda; dinsel yaşamda, dervişler yanında Yesevilik gibi Orta-Asya Türk gelenekleri egemendi. Uç toplumunda savaşçı Alplar, Alp-erenler kendini gazaya adamış, kutsal ganimetle yaşayan gazilerdi. 

Osmanlı Devleti’nin kurulduğu yıllarda askerî ve toplumsal yaşamın iç içe geçmesinde;
I. Konargöçer olmalarından dolayı profesyonel meslek edinmelerinin zor olması,
II. İslam öncesindeki yaşam biçiminin kısmen devam ettirilmesi,
III. Gazanın, elde edilen ganimetler dışında manevi açıdan tatmin edici olması
gibi durumlardan hangilerinin etkisinin olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I, II ve III

Soru 2
Aşağıdakilerden hangisi kuruluş döneminde Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye yerleşmesi ve Balkanlarda ilerlemesi karşısında Avrupa’nın aldığı önlemlerden biri değildir?
A) Bizans’a askerî yardım sağlamak
B) Anadolu beyliklerini Osmanlılara karşı kışkırtmak
C) Milliyetçiliğe dayalı isyanları desteklemek
D) Katolik ve Ortodoksları birleştirmeye çalışmak
E) Osmanlıya karşı Haçlı ordusu oluşturmak

Soru 3
Osmanlı Devleti’nde “Pençik Sistemi”nin uygulanmasındaki temel amaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) İslamiyet’i yaymak
B) Çok uluslu bir askerî yapı kurmak
C) Hristiyanlık kültürünü asimile etmek
D) Devlete sadık kişilerden oluşan bir ordu kurmak
E) Toprak gelirleriyle devlet adına asker yetiştirmek

Soru 4
Osmanlı ekonomisinde tımar, asker veya memurlara hizmetleri karşılığı geçimlerini sağlayabilmeleri için belli bölgelerin vergi gelirlerinin verilmesidir. Osmanlı Devletinin en önemli gelir kaynağı tarımsal faaliyetlerdi. Tımar sisteminde topraklar hizmet karşılığı devlet memurlarına bırakılırdı. Osmanlılar Selçuklulardan aldığı ikta sistemini geliştirerek tımar sistemini uygulamışlardır. Bu uygulamada devlet toprakları gelirine göre sınıflara ayırarak “Tımar Sahiplerine” dağıtmıştır. Bu sistemde tımar sahipleri devletten maaş almaz, kendisine tahsis edilen topraklarda üretimin devamı için gerekli tedbirleri alırdı. Maaşlarından fazla gelen gelirler için ise “Tımarlı Sipahi” adı verilen atlı asker yetiştirirlerdi. Barış döneminde bu askerler bulundukları toprakları korurken savaş durumunda tımar sahiplerinin emrinde savaşa katılırlardı.

Yukarıdaki bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Tarımsal üretimde sürekliliği sağlama düşüncesiyle hareket edilmiştir.
B) Hazineden para harcanmadan bir ordu oluşturulmak istenmiştir.
C) Osmanlı Devleti kendisinden önceki Türk devletlerinden yararlanmıştır.
D) Taşrada güvenliğinin sağlanması amaçlanmıştır.
E) Tımar sahipleri bulundukları bölgelerde adaleti sağlamışlardır.

Soru 5
Yeniçeri Ocağının en büyük komutanı olan Yeniçeri ağasının ocakla ilgili işleri görmek üzere kurduğu divan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ağa Divânı
B) İkindi Divânı
C) Ayak Divânı
D) Galebe Divânı
E) Çarşamba Divânı 

Soru 6
Osmanlı Devleti’ni Balkanlardan çıkarmayı hedefleyen Haçlılar, Varna ve II. Kosova Savaşlarında yenilgiye uğramışlardır.
Bu durumun;
I. Balkan uluslarının Osmanlı Devleti’ne karşı isyan etmesi,
II. Balkanların Türk yurdu olduğunun kesinleşmesi,
III. Avrupa’da yeni bir Haçlı birliğinin kurulması gelişmelerinden hangilerinin kanıtı olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III

Soru 7
I. Esnaflar arasında birlik ve beraberliği sağlamak,
II. Taşrada görevlendirildikleri yerlerde asayiş ve düzeni sağlamak,
III. Padişahı savaşta ve barışta korumak Yukarıda verilen durumlardan hangileri yeniçerilerin görevleri arasında yer alır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III

Soru 8
“Osmanlı Devleti iskân siyasetinin yanında, fethedilen bölgelerin halklarına istimâlet (gönül alma) politikası uygulayarak onlara iyi davranmış, can ve mal güvenliklerini sağlamış, dinî ibadetlerini yapmaları ve kendi kültürlerini yaşamaları konusunda kolaylıklar sağlamıştır. Uygulanan iskân ve istimâlet politikaları sayesinde Bosna-Hersek, Kosova ve Arnavutluk gibi bölgelerde yaşayan insanlar, İslamiyeti seçmiş ve bu coğrafyalar Müslüman beldeleri hâline gelmiştir.”

Bu bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Osmanlı Devleti, yeni coğrafyalarda fetihler yapmıştır.
B) Fethedilen bölgeler Türkleştirilmiştir.
C) Balkanlarda birçok halk İslamiyet’i seçmiştir.
D) Fethedilen bölgelerdeki halkların kültürlerine dokunulmamıştır.
E) Balkan coğrafyasındaki halkın bir kısmı, Osmanlı’dan memnun kalmıştır.

Soru 9
Osmanlı Devleti’nin ilk düzenli askerleri olan yaya ve müsellemlere, bir süre sonra köprü yapımında, kale tamirlerinde, yol inşaatlarında ve ordunun geri hizmet sınıfında görev verilmiştir.
Bu görev değişikliğinde;
I. Osmanlının Rumeli’de toprak elde etmesi,
II. Yaya ve müsellemlerin savaşlardaki etkinliklerinin azalması,
III. Avrupa tarzı ordu sistemine geçilmek istenmesi yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III

Soru 10
Osmanlı Devleti’nin Balkan topraklarındaki varlığı 1353’te Çimpe Kalesi’nin alınmasıyla başlamış, tarihî süreç içerisinde Balkan topraklarının tamamı Osmanlı hâkimiyetine girmiş, XX. yüzyılın başlarına kadar bu hâkimiyet devam etmiştir. Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda uyguladığı idari, dinî, ekonomik ve nüfus politikaları bu hâkimiyetin kalıcı hâle gelmesinde etkili olmuştur.

Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin Bal­kanlardaki varlığını XX. yüzyılın başlarına ka­dar sürdürmesini sağlayan etkenlerden biri değildir?
A) Balkan uluslarına inanç özgürlüğü tanıması
B) Fethettiği bölgelere ticari imtiyaz hakkı tanıması
C) İskân politikası ile Balkanlardaki Türk nüfusunu artırması
D) Uyguladığı adil yönetimden bölge halkının memnun kalması
E) Rumeli Beylerbeyliği’ni oluşturarak idari yapılanmayı güçlendirmesi

Soru 11
Osmanlı Hanedanlığı’nın kuruluşuyla ilgili tarih bilimcilerin farklı görüşleri vardır. Âşıkpaşazade’nin XV. yüzyılda kaleme aldığı “Osmanoğulları’nın Tarihi” adlı eserden yola çıkılarak ortaya konan klasik görüşe göre Osman Bey’in 1299’da kendi adına hutbe okutması beyliğin bağımsızlığına delil teşkil etmektedir. Halil İnalcık, beyliğin kuruluşu olarak 1302’de Koyunhisar’da Bizans’a karşı galip gelinmesini kabul etmektedir. Cristoph Neumann ise beyliğin belli bir tarihte kurulmadığını, kuruluşun bir süreç halinde cereyan ettiğini savunmaktadır.

Bu bilgiye göre, Osmanlı Hanedanlığı’nın kuruluşuyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Cristoph Neumann’a göre, Osmanlı beyliği bir süreç halinde kurulmuştur.
B) “Osmanoğulları’nın Tarihi” adlı esere göre Osmanlı Beyliği 1299’da kurulmuştur.
C) Osmanlıların kuruluş tarihiyle ilgili farklı görüşler vardır.
D) İslam devlet geleneğinde hükümdar adına hutbe okutmak bağımsızlık göstergesidir.
E) Yeni kaynaklara ulaşılması, farklı görüşlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Soru 12
Osmanlı Devleti’nde;
I. Rumlardan Trabzon’un alınması,
II. Hamitoğullarından Isparta ve çevresinin alınması,
III. Kıbrıs Adası’nın fethedilmesi
gelişmelerinden hangileri Anadolu’da Türk siyasi birliğinin sağlanması ile ilgili değildir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) I ve III

Soru 13
Osmanlı Devleti’nin kuruluş sürecinde meydana gelen;
I. Bursa’nın Fethi
II. Palekanon Muharebesi
III. Koyunhisar Muharebesi
IV. İznik’in Fethi gelişmelerinin kronolojik olarak sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir ?

A) I – II – III – IV
B) II – I – III – IV
C) III – I – II – IV
D) III – II – I – IV
E) IV – III – II – I

Soru 14
Karacahisar’ın fethinden sonra Dursun Fakih, Karacahisar’da birtakım düzenlemeler yapılması için Osman Bey’in, Selçuklu sultanından izin alması gerektiğini söylemesi üzerine Osman Bey buna karşı çıkarak: “Bu şehri ben kendi kılıcımla aldım. Bunda sultanın ne hakkı var ki ondan izin alayım? Ona sultanlık veren Allah, bana da gaza ile hanlık verdi. Eğer o, ben Selçuk hanedanındanım derse ben de Gök Alp oğluyum derim. Eğer bu ülkeye ben onlardan önce geldim derse Süleyman Şah dedem de ondan evvel geldi.” demiştir. Böylece Osman Bey, kazandığı başarıların kendisine vermiş olduğu güç ile kendisinden üstün olan Selçuklu sultanının onayını almadan hareket etmeye başlamıştır.

Bu parçadan hareketle, Türklerde hâkimiyet anlayışı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Kazanılan askeri zaferler bağımsızlıkların kazanılmasında etkili olmuştur.
B) Osmanlı Devleti Selçuklu sultanından bağımsız hareket etmiştir.
C) Osmanlı Devleti Karacahisar’ın fethiyle bağımsızlığını ilan etmiştir.
D) Osman Bey Türk hâkimiyet anlayışında değişikliğe gitmiştir.
E) Karacahisar’ın fethine kadar Osmanlı Devleti Selçuklu Sultanlığına bağlı kalmıştır.

Soru 15
Aşağıdakilerden hangisi Çelebi Mehmet Dönemi olaylarından biri değildir?
A) Karamanoğulları’nın hâkimiyet altına alınması
B) Şeyh Bedrettin İsyanı
C) Mustafa Çelebi İsyanı
D) Şehzade Mustafa Ayaklanması
E) İlk Osmanlı-Venedik deniz savaşı

Soru 16
Osmanlı Devleti’nde kurulan aşağıdaki askerî birimlerden hangisi Türk-İslam devletlerindeki gulam ordusuna benzer nitelikler taşımıştır?
A) Kapıkulu Askerleri
B) Tımarlı Sipahiler
C) Müsellemler
D) Sakalar
E) Akıncılar

Soru 17
Aşağıdakilerden hangisi tımar sisteminin özelliklerinden biri değildir?
A) Vakıf kurumlarının giderlerinin karşılanması
B) Hazineden para çıkmadan taşra ordusu oluşturulması
C) Toprakların vergi gelirlerine göre sınıflandırılması
D) Memurların maaşları için mali kaynak oluşturulması
E) Tımar sahiplerince her üç bin akçe için “Cebelü” denilen asker yetiştirilmesi

Soru 18
XIV. yüzyıl başlarında Avrupa’da feodalite rejimi hüküm sürmekteydi. Sırplar ve Bulgarlar Bizans aleyhine sınırlarını genişletirken, Katolik Macarlar Ortodoks Balkan devletlerini mezhep değiştirmeye zorlamaktaydı. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Avrupa’da merkezi otorite zayıftır.
B) Bizans İmparatorluğu’nun askeri gücü zayıftır.
C) Siyasi çatışmalar yaşanmaktadır.
D) Balkan devletleri Bizans’a karşı ittifak kurmuştur.
E) Mezhep çatışmaları yaşanmaktadır.

Soru 19
Yıldırım Bayezid, 1396 yılında Avrupa’nın en güçlü şövalyelerinden oluşmuş bir haçlı ordusunu Niğbolu’da bozguna uğrattı, o zamanın en güçlü Müslüman devleti olan Memlûklara meydan okuyarak Fırat kıyılarındaki kentlerini ele geçirdi. Daha sonra da, Orta Asya ve İran’ın yeni hükümdarı Timur’la mücadele etti.

Bu parçadan hareketle;
I. Osmanlı Devleti’nde batıya karşı düzenlenen en büyük seferler Yıldırım Bayezid Dönemi’nde gerçekleşmiştir.
II. Kuruluş döneminde hem batı hem de doğuda bulunan güçlerle mücadele edilmiştir.
III. Yıldırım Bayezid Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin sınırları genişlemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III

Soru 20
XIV. yüzyıl başlarında Sırp ve Bulgarlar Ortodoks, Bosna ve Hersekliler Bogomil, Hırvatlar ve Macarlar ise Katolik mezhebine mensuptular. Mezhep birliğinin bulunmadığı Balkanlarda Macarlar, diğer milletlere mezheplerini değiştirmeleri için baskı uyguluyordu.
Macarların izlediği bu politikanın esas amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Siyasi hakimiyetini genişletme arzusu
B) Osmanlı Devleti’ne karşı birleşme arzusu
C) Dinî hoşgörüye sahip olması
D) Katoliklerin dinî lideri olma arzusu
E) Yalnızlık politikasından kurtulma arzusu

Soru 21
İlk Türk İslam Devletleri’nde esir düşen yada satın alınan çocuklar, “gulamhane’’ denilen yerde yetiştirilirdi. Bu çocuklar arasında Türklerde vardı. Burada eğitilen çocuklar zamanı gelince hem askerî hem idari görevlere getirilirdi. Bunlar Türk-İslam Devletleri ordusunun en önemli kısmı olan “Hassa Ordusu’’nu da oluştururlardı. Bir kısmı da sultanın özel muhafız birliğine yani “Gulâman-ı Saray Teşkilatı’’na seçilirdi. Saray gulamları yılda dört kez maaş alırlardı. Gulam sisteminin benzerleri, Türk-İslam Devletleri’nde çeşitli isimlerle devam etmiştir. Osmanlı Devleti, devletin asker ve yönetici ihtiyacını karşılamak için gulam sistemini daha da geliştirerek uygulamıştır. Devşirme sistemi ismini alan, bu sisteme göre Osmanlı, Hristiyan ailelerin erkek çocuklarından sağlıklı ve zeki olanlarını seçerek İstanbul’a getirir ve çok iyi bir eğitim döneminden sonra kabiliyetlerine göre onlara askerîye veya bürokraside görev verirdi. Askerî sınıfta yer alanlar “kapıkulu ocakları” adı altında görev yaparlardı. Bu ocak içinde yer alan yeniçeriler hükümdarın korunması dahil askerlikle ilgili bir çok alanda görev yapmışlardır. Yeniçerilerde askerlik bir meslek haline gelmiştir.

Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Gulam sisteminde yetişen çocuklar devletin önemli kademelerinde görev almışlardır.
B) Gulamhane ilk Türk devletleri örnek alınarak oluşturulmuştur.
C) Gulam sistemi Türk-İslam devletlerinde askeriyenin önemli bir sınıfını oluşturmuşlardır.
D) Devşirme sisteminde yalnız gayrimüslim çocuklar seçilmiştir.
E) Osmanlı Devleti’nde görevlendirmelerde liyakat önemli bir yere sahiptir.

Soru 22
Osmanlı Devleti’nde “Altı Bölük” olarak da isimlendirilen Osmanlı askerî birliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tımarlı Sipahiler
B) Humbaracılar Ocağı
C) Kapıkulu Süvariler
D) Cebeci Ocağı
E) Yayalar ve Müsellemler

Soru 23
Osmanlı Devleti’nde; – Asker ihtiyacını başlangıçta Pencik sistemi ile karşılayan, – Padişahın merkezî otoritesini destekleyen, – Avrupa’nın ilk daimî ordusu olan  askerî birlik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Azebler
B) Yaya ve müsellem
C) Yeniçeriler
D) Ahiyân-ı Rûmlar
E) Tımarlı Sipahiler

Soru 24
Osmanlı Devleti’nde “Kapıkulu Askerleri” olarak adlandırılan askerî birliğin özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?
A) Saray ordusu olma
B) İstanbul’un güvenliğini sağlama
C) Giderleri için tımar topraklarından faydalanma
D) Hanedan ailesinin otoritesini kuvvetlendirme
E) İnsan kaynağı olarak gayrimüslim kökenli kişilerden faydalanma

Soru 25
Savaşlarda elde edilen esirler devletin ganimeti olarak görülürdü. Bu esirler belli bir askerî eğitimden geçirildikten sonra orduya dâhil edilirdi. Elde ettikleri deneyime göre farklı görevlere de gelebilirlerdi. Zaman zaman taht değişikliklerinde de etkili olan gulâmlar devletin önemli unsurlarındandı. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi gulâmların özellikleri arasında yer almaz?
A) Satın alınan köle veya savaşlarda ele geçirilen esirlerden oluşmaktaydı.
B) Aldıkları iyi eğitim sebebiyle ilmiye sınıfında yer alarak müderris, kadı gibi görevlere getirilirlerdi.
C) Ücretli asker olup tecrübe kazandıkça siyasi ve idari görevlere getirilebilirlerdi.
D) İktidar değişikliğine sebep olacak güce ulaştıkları olurdu.
E) Askerî teşkilatlanmada çok uluslu yapıdan yararlanılırdı.

10. Sınıf Tarih Dersi 1.Dönem 2.Yazılı Soruları Cevap Anahtarı

CEVAPLAR: 1-E    2-C    3-D    4-E    5-A    6-E    7-D    8-B    9-B    10-B    11-E    12-E    13-C    14-D    15-D    16-A    17-A 18-D    19-D    20-A    21-B    22-C    23-C    24-C    25-B

10. Sınıf Tarih Dersi 1.Dönem 2.Yazılı Sınav Örneği İndirmek için aşağıdaki bağlantıyı tıklayınız.